Oddychanie to proces, który towarzyszy nam przez całe życie. Dostarczane wraz z powietrzem substancje warunkują nasze zdrowie oraz długość życia. Jaki wpływ ma zanieczyszczone powietrze na człowieka i czy warto dążyć do uzyskania czystej atmosfery w pomieszczeniach?
Zanieczyszczenie powietrza w Polsce
Polska należy, obok Bułgarii, do państw o najwyższym zanieczyszczeniu powietrza w Unii Europejskiej. Co więcej, jesteśmy także sklasyfikowani na 3 miejscu pod względem zanieczyszczenia powietrza na świecie. Za ten efekt odpowiedzialna jest gospodarka oparta na energii pochodzącej ze spalania paliw kopalnych, a przede wszystkim węgla kamiennego. Duży wpływ na jakość atmosfery mają także elektrociepłownie, wykorzystywanie pieców węglowych w gospodarstwach domowych, transport oraz przemysł hutniczy, chemiczny i budowlany.
Jakie zanieczyszczenia powietrza mają największy wpływ na zdrowie
Najbardziej destrukcyjnym dla ludzkiego zdrowia jest stężenie pyłów zawieszonych w powietrzu. Znaczenie w tym wypadku ma zarówno ich stężenie, jak i ekspozycja, które składają się w sumie na ilość toksycznych substancji przedostających się do organizmu. W ramach pyłów zawieszonych wyróżniamy cząstki PM2,5 o średnicy aerodynamicznej mniejszej niż 2,5 μm oraz PM10 o średnicy mniejszej niż 10 μm. W skład smogu wchodzą m.in. pyły pochodzące ze spalania węgla, biomasy czy pochodnych ropy naftowej. Mogą one zawierać rakotwórcze i mutagenne wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA), związki z grupy azaarenów i wielopierścieniowe związki aromatyczne, a także dioksyny (PCDD/F) i metale ciężkie[1].
Szkodliwe dla ludzkiego zdrowia są również emitowane do atmosfery gazy, w tym tlenek węgla, dwutlenek siarki, dwutlenek azotu czy ozon troposferyczny.
Efekty wdychania zanieczyszczonego powietrza
Jak wskazują badania przeprowadzone na całym świecie, zanieczyszczenie powietrza skutkuje wzrostem wielu chorób oraz obniża komfort i jakość życia. Smog oraz gazy emitowane w procesach pozyskiwania energii z paliw kopalnych, transporcie czy procesach produkcyjnych mają bezpośredni wpływ na funkcjonowanie mózgu. Powodują problemy z pamięcią i koncentracją, są skorelowane ze stanami depresyjnymi czy uczuciem niepokoju. Co więcej, są przyczyną zmian anatomicznych w mózgu oraz choroby Alzheimera, udarów mózgu czy zbyt szybkiego starzenia się układu nerwowego.
Zanieczyszczenie powietrza oddziałuje także na układ oddechowy przyczyniając się do problemów z oddychaniem, a także podrażnienia oczu i górnych dróg oddechowych (nosa, gardła) oraz ich częstszych nieżytów. Powoduje astmę, raka płuc, częstsze infekcje dróg oddechowych oraz przewlekłą obturacyjną chorobę płuc. Niska jakość powietrza ma również wpływ na serce i system krwionośny przyczyniając się w populacji do częstszych zawałów serca, jego niewydolności, zaburzeń rytmu, choroby niedokrwiennej czy nadciśnienia tętniczego. Z punktu widzenia rozrodczości może generować przedwczesny poród, niską masę urodzeniową dziecka a nawet obumarcie płodu czy bezpłodność.
Przeprowadzone na świecie badania na temat wpływu zanieczyszczenia powietrza na zdrowie wskazują, że najbardziej zagrożoną grupą są dzieci, również te w okresie prenatalnym oraz osoby z chorobami krążenia i układu oddechowego, a także cierpiące na cukrzycę, otyłość oraz osoby starsze. Co ważne, przebywanie w miejscach charakteryzujących się wysokim zanieczyszczeniem powietrza skutkuje zwiększoną umieralnością oraz skróceniem życia.
Gdzie w Polsce występuje zanieczyszczone powietrze
Problem smogu i jakości powietrza można znaleźć w całej Polsce. Bez wątpienia najbardziej narażone są na niego obszary, gdzie występują zakłady przemysłowe – w szczególności koksownie, elektrownie węglowe, rafinerie ropy naftowej czy huty, ale także zakłady produkujące płyty wiórowe.
Jednakże zanieczyszczenie powietrza nie dotyczy tylko wysoko uprzemysłowionych terenów, takich jak Górnośląski Okręg Przemysłowy, ale także dużych miast, oraz obszarów podmiejskich czy wiejskich – czyli de facto występuje wszędzie. Warto dodać, że w 2017 roku niechlubnym rekordzistą w zakresie zanieczyszczenia powietrza w Polsce był Żywiec. Oprócz przemysłu, źródłem zanieczyszczeń są także gospodarstwa domowe korzystające z pieców, kominków i kotłów opalanych węglem i drewnem. Innym, równie szkodliwym czynnikiem jest transport, a przede wszystkim pojazdy z silnikiem diesla. W efekcie zarówno duże miasta, jak i wsie są stale narażone na wysokie stężenie substancji zawieszonych w powietrzu, które zagrażają życiu.
Jak bronić się przed zanieczyszczeniem powietrza?
Sposobem na ograniczenie ekspozycji na substancje toksyczne zawarte w atmosferze jest korzystanie z czystego powietrza w pomieszczeniach. To ważne tym bardziej, że w budynkach spędzamy ponad 90% swojego czasu. Co więcej, utrzymanie czystego powietrza w domu, biurze czy zakładzie jest stosunkowo proste. Wymaga zastosowania sprawdzonych oczyszczaczy powietrza, które wyeliminują nie tylko smog i toksyczne gazy, ale także usuną kurz, mikroorganizmy w postaci bakterii i wirusów oraz alergeny. Dobrej klasy urządzenia pozbędą się także nieprzyjemnych zapachów oraz wyeliminują formaldehydy, pozostawiając atmosferę czystą i świeżą, jak po wiosennej burzy.